Parę tygodni temu napisałem notkę pt. Państwa poważne nie muszą się tłumaczyć, o tym, jak to dobre chęci, wsparte propagandą, wytwarzane są na potrzeby różnych polityk. Przykład dotyczył miedzy innymi dropia, na którego reintrodukcję, trochę euro, przytuli Brytyjczycy. Aż tu któregoś dnia znajomy podrzuca mi ekspertyzę, wykonaną na zlecenie Biura Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Kancelarii Senatu RP pt. Zmiany liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce oraz możliwości ochrony gatunków zagrożonych (2017 r.). Autor nie byle jaki, ale najwyższa grzęda ornitologów RP, pan z PAN, z Muzeum i Instytutu Zoologii w Warszawie, dr Przemysław Chylarecki. Autor przewodników, poradników, podręczników i metodyk o tym jak to z ptakami jest i dlaczego powinno być lepiej.

Ty tu sobie robisz żarty z dropiowych jaj - mówi kolega - a gatunek wymarł. Oczadział ? - zaciekawiłem się jak ten Kazimierz Pawlak. Pytam - Jak to wymarł ? Koleżka odpowiada cytatem węglarza z Misia - Pisze, nie - po czym wali mnie tym dropiem oraz autorytetem z wysokości.

Tu muszę go trochę usprawiedliwić. To jest geolog. Inżynier. I to już powinno Szanownym Państwu czytającym wystarczyć, no ale niech będzie dodatkowo, że jest to typ zawodowy specyficzny, poważny jak te państwa z artykułu. Nie jest to jakiś biologizujący humanista, albo na odwrót. Dla niego, a myślę że jest wielu podobnych i pokrewnych, jak coś wymarło to wymarło na fest. Na poważnie. Tu nie chodzi o brak poczucia humoru. Dla niego gatunki wymarłe to stratygrafia i biostratygrafia, historia Ziemi, okresy geologiczne, gatunki przewodnie, zmienność różnorodności gatunkowej i rodzajowej, filtry bioróżnorodności i biomasy itp. Dla niego jak coś wymarło to wymarło na całej planecie, niech będzie na kontynencie, na jakiejś izolowanej wyspie, ale nie między Nysą a Bugiem. Tu chodzi o poczucie przyzwoitości u spadkobiercy tych, którzy te wszystkie pojęcia wprowadzili do nauki.

Drop wymarł w Polsce w pojmowaniu ornitologicznym, nie geologicznym czy paleontologicznym. Jak to rozumieć ? Cytuję za opracowaniem: W Polsce gnieździ się obecnie ok. 230-240 gatunków ptaków. Precyzyjna liczba jest trudna do ustalenia, gdyż wśród najrzadszych gatunków znajdują się takie, które gniazdują w Polsce raz na kilka lub kilkanaście lat, w bardzo niewielkich ilościach (tzw. gniazdowanie efemeryczne). Lista gatunków lęgowych podlega ciągłym zmianom, pewne gatunki wycofują się z terenu Polski, inne kolonizują obszar naszego kraju. Od połowy 19. wieku do chwili obecnej, w Polsce gnieździło się łącznie 247 gatunków (…), a w latach 2008-2012 stwierdzono gniazdowanie 230 gatunków ptaków (…). Od początków 20. wieku do chwili obecnej, na terenie Polski wyginęło 16 gatunków ptaków a 4 dalsze, po znaczącym spadku liczebności, znajduje się obecnie na krawędzi wymarcia (tab. 1).

W pięciu zdaniach mamy ilustrację nieskrępowanej swobody autorytetu, przejście od trudnej do ustalenia listy i przypadków efemerycznych, przez gatunki wycofujące się i te które wyginęły. Mamy prezentację mniejszej liczby, z czterech lat obserwacji, na tle większej liczby, i to z bezwzględnej sumy wszystkich gatunków gniazdujących, z lat ponad 150. Liczby te mają wspierać powagę statystyki wymierania. W tabeli, następującej po tym tekście, te efemeryczne, wycofujące i wyginięte, są już jedną kategorią i bez jakiegokolwiek zażenowania tworzą listę, z nagłówkiem kolumny - wymarłe.

Taki wymarły, wśród szesnastu, jest właśnie drop, dlatego że odnotowano ostatni przypadek jego pewnego gniazdowania w Polsce w roku 1986.  W ten sposób wymarł też np. bekasik, który wprawdzie widywany jest nad Biebrzą, ale bez dowodów na przystępowanie do lęgów.  Najstarszy z tych wymarłych to strepet, pochodzący również z rodziny dropi. Jest to obecnie ptak stepów i niewysokich upraw południa, którego ostatnie gniazdowanie w obecnych granicach Polski odnotowano w roku 1909. Do wieku XX gniazdował u nas sporadycznie, tzn. miał odnotowane dwa lęgi w roku 1737 i 1876 i prawdopodobnie trzeci w roku 1889. A potem wymarł, w sensie ornitologicznym.    

Czy taki geolog jest to w stanie zrozumieć? Że gatunek wymarł, bo nie gniazduje w Polsce, a przecież kiedyś gniazdował (nawet jeśli sporadycznie). Że wprawdzie wspomnianego strepeta sfotografowano w zachodniopomorskim w maju tego roku, a dropia w lipcu, ale to się nie liczy, bo to tylko zdjęcia żywego gatunku wymarłego. Że nie cały gatunek wymarł, tylko jego marna krajowa reprezentacja, która jest nazwana przesadnie gatunkiem. Że, reprezentanci gatunku na rubieżach swego zasięgu lub w zasięgu wyspowym zawsze mają najtrudniej i że ich regresja lub transgresja to nic nadzwyczajnego. Czy pojmie, że przez około 100 ostatnich lat, czyli najbardziej intensywną cześć ery industrialnej, „wymarło” w ten sposób ledwie 16 „gatunków” ptaków w Polsce.

Ten specyficzny sposób definiowania gatunków wymarłych nie jest domeną tylko ornitologów. Lista trzydziestu ośmiu wymarłych roślin w Polsce, w ostatnich kilkunastu latach, zmniejszyła się o co najmniej 7 gatunków (w domyśle reprezentantów gatunku). Przyjrzyjmy się kilku. Za wymarły uznawany był storczyk trójzębny. W Europie jest to gatunek strefy śródziemnomorskiej, docierający najdalej na północ do strefy umiarkowanej Niziny Niemieckiej i Niziny Polskiej. Ostatnie doniesienie o obecności tego storczyka w granicy Polski pochodziło  sprzed około sześćdziesięciu lat. Odnaleziono „wymarłego” w roku 2012. Wymarły był, a odnaleziony jest koślaczek stożkowaty, z rodziny storczykowatych. Historyczne stwierdzenia tego koślaczka podawane były z okolic Poznania z lat 30. XX w. Gatunek występuje w północnej Afryce i nad Morzem Kaspijskim, a w Europie na południu, zachodzie oraz w części środkowej. Stanowisko w Polsce, odnalezione w roku 2009, jest najdalej wysuniętym na wschód na Niżu Europy. W roku 2003 w Dolinie Narwi, a w 2006 w Kotlinie  Sandomierskiej odnaleziono storczyka cuchnącego, uważanego dotąd za wymarłego. Zauważmy, że obszar Polski dla każdego z wymienionych jest miejscem poza centrum, poza głównym zasięgiem występowania. W takim położeniu biogeograficznym zagraża im wrogie środowisko i miejscowa konkurencja, ale najczęściej podawana przyczyną „wymarcia” jest zawsze człowiek, co wzbudza oczekiwaną kompulsywną reakcję jego potępienia, ratowania okaleczonej przyrody oraz poprawy fatalnego stanu środowiska. (Od razu wspomnę, że  powrót  południowców nie świadczy o ociepleniu klimatu, mamy bowiem szereg gatunków z północy, które obecnie kolonizują naszą przyrodę)

Ten specyficzny sposób definiowania, a potem formułowania bogatych list, gatunków wymarłych nie jest domeną tylko Polski. Takie listy gatunków wymarłych mają Brytyjczycy, Francuzi, Niemcy a nawet Wielkie Księstwo Luksemburga, mniejsze od województwa opolskiego. Ciekawi mnie czy sumy tych wymarłych gatunków w międzynarodowej statystyce wymarłych nie są przypadkiem dodawane i taki drop, wymarły w kilku miejscach, daje liczbę wymarłych gatunków w Europie np. 8. Nie mogę przecież wykluczyć, że gdzieś tam w zaciszu gabinetów np. Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody siedzi jakiś geolog, który inaczej pojmuje powagę terminów: wymarły i gatunek. Mam nadzieję, że nie taki był algorytm zestawień statystyk regionalnych i kontynentalnych, skutkujący ponurą powagą globalnego wymierania. Nie mogę także wykluczyć, że tu w Polsce, senator, przeczytawszy opracowanie Biura Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Kancelarii Senatu RP, osiwiały z rozpaczy nad stanem wymierającej przyrody, zechce utworzyć jakieś połacie stepu dla dropia i strepeta, inicjując jakieś fundusze z podatków obywateli na przemodelowanie rodzimego ekosystemu i gospodarki.

Mam swoją prywatnie pielęgnowaną obsesję, zgodnie z którą ekologoizm uznaję za kolejną postać herezji, za pomocą której utrzymuje się gawiedź w ciągłym stanie lęku i strachu, niewybaczonego i niewybaczalnego grzechu istnienia. Bywa, że ludzie ograbieni ze wszystkiego, nawet własnych myśli, przyjmują, że ich życie jest przekleństwem dla innych: Save the Planet, Kill Yourself - Church of Euthanasia. Niestety współczesna nauka, w swej większości, wpisuje się w szerzenie tego lęku i strachu, a to z chęci przypodobania się modzie i lojalności wobec uznanego światopoglądu, a to z bezkompromisowej chęci realizacji swojej wizji świata. Stephen Schneider, noblista za walkę ze zmianami klimatu, o którym kiedyś pisałem tak to widział: Tak więc, musimy podsuwać jakieś przerażające scenariusze, formułować proste, dramatyczne oświadczenia, a niewiele wzmiankować o jakichkolwiek wątpliwościach jakie można mieć w tym względzie. To, że gatunek wymarł to właśnie proste, dramatyczne oświadczenie, bo nic tak nie ożywia jak coś wymarłego.

Współczesna ochrona przyrody, przesiąknięta ekologizmem oraz wyreżyserowanym tragizowaniem, posługuje się równie prostym schematem: jak coś było, a tego nie ma to źle. Tej minionej, dobrej referencji, która ma się nijak do stanu obecnego, która ignoruje historię, paleoekologię i biogeografię, pomija jakiekolwiek prognozy rozwoju, polityki gospodarcze i społeczne, ma być podporządkowane wszystko, włącznie z samą przyrodą, która tej referencji przeciwdziała. Czy potrzeba jakiegoś wybitnego umysłu, by zadał pytanie co robiły wielkoskrzydłe ptaki stepu w północnej krainie gęstych lasów liściastych zrzucających liście na zimę? Czy to nie człowiek stworzył im tu sprzyjające, trwałe, otwarte przestrzenie w miejscu wyciętych puszcz? A zatem, o zgrozo, jeśli tamta referencja może być antropogeniczna, a  dobra dla dropia i strepeta, to może i dzisiejsza, wywołana przez człowieka, jest dobra, tyle że dla innych ptaków? Wspomniany autor ekspertyzy sygnalizuje, nazbyt skromnie moim zdaniem, że w okresie wymarcia szesnastu gatunków ptaków w Polsce, została ona zasiedlona przez piętnaście nowych gatunków lęgowych, a kolejnych pięć znajduje się w inicjalnej fazie kolonizacji. Następne trzy gatunki lęgowe to zdziczali uciekinierzy z hodowli.   

Kilka lat temu minister środowiska RP, któryś z czasów przed prof. Janem Szyszko,  stwierdził, na konferencji prasowej, że obecne wymieranie jest stokroć szybsze niż te w przeszłości. Ogłosił, że dziennie wymiera na świecie 20 gatunków zwierząt. Nikt z sali międzynarodowej konferencji klimatycznej w Warszawie nie zapytał – panie ministrze, czy może pan wymienić te 20 gatunków, które wymarły w czwartek ubiegłego tygodnia ?       

 

      

   

---

tagi: ochrona przyrody  ekologizm  wymieranie 

	Greenwatcher
	28 listopada 2018 22:42

31     1974    17 zaloguj sie by polubić